Choroba zwyrodnieniowa stawów, znana również jako osteoartroza, charakteryzuje się degeneracją chrząstki stawowej. W kolejnym etapie choroby pojawiają się wyrośla kostne (osteofity), które powodują proces zapalny w obrębie błony maziowej i tkanek okołostawowych. Osteoartroza może dotyczyć każdego stawu zawierającego chrząstkę szklistą.

Najczęściej osteoartroza dotyczy stawu biodrowego i kolanowego kończyny dolnej, ponieważ są one najbardziej narażone na obciążenia. Objawy te dotyczą około 18% kobiet i 10% mężczyzn i są najczęstszą przyczyną orzekania o niepełnosprawności, ponieważ choroby tej nie można wyleczyć.

Choroba została podzielona na dwa typy: pierwotną (idiopatyczną) o nieznanej przyczynie oraz wtórną, wywołaną miejscowymi uszkodzeniami, nieprawidłowościami w budowie stawu oraz chorobami ogólnoustrojowymi.

Przyczynami rozwoju osteoartrozy są nadwaga, otyłość, wiek, nadmierne obciążenie stawu, osłabienie siły mięśni okołostawowych oraz wzmożona gęstość kości. Nieodłącznym elementem choroby zwyrodnieniowej jest upośledzenie funkcji stawu, ograniczenie zakresu ruchu i ból, który początkowo występuje tylko podczas ruchu, a następnie przybiera postać zaawansowaną i pojawia się również w spoczynku, zwłaszcza w nocy. Charakterystycznym objawem tej choroby jest nasilenie dolegliwości podczas wykonywania pierwszych ruchów po okresie odpoczynku – tzw. bóle startowe, które ustępują po kontynuacji ruchu (rozruszaniu). Ból może być wywołany przez zmiany w wielu strukturach – mięśniach, aparacie torebkowo-więzadłowym, powierzchniach stawowych, warstwie podchrzęstnej kości oraz sąsiadujących stawach. Sumą wszystkich dolegliwości jest częściowe lub całkowite upośledzenie ruchowe pacjenta, co utrudnia normalne funkcjonowanie.

Leczenie choroby zwyrodnieniowej jest długotrwałym procesem wieloetapowym i wielospecjalistycznym. Nieodłącznym elementem leczenia jest leczenie niefarmakologiczne, w którym ważną rolę odgrywa fizykoterapia, szczególnie w okresie zaostrzenia choroby, połączona z odpowiednią rehabilitacją ruchową. Taka forma leczenia zapobiega zaburzeniom odżywiania stawów, usztywnieniu stawów oraz zanikom mięśni i wiotczeniu więzadeł. Techniki rehabilitacyjne i zabiegi fizjoterapeutyczne dobierane są indywidualnie dla każdego pacjenta w zależności od zaawansowania choroby i jego możliwości fizycznych.

W leczeniu farmakologicznym osteoartrozy najczęściej stosuje się niesteroidowe leki przeciwzapalne. Ostatecznym rozwiązaniem jest leczenie operacyjne, które rozważa się w przypadku zaawansowanego stadium choroby. W przypadku kolana lub biodra najczęściej chory staw zastępuje się sztuczną protezą – tzw. endoprotezoplastyką lub aloplastyką stawu.